चाफा अथवा सोनचाफा म्हणून ओळखल्या जाणार्या फुलाचे शास्त्रीय नाव मिशेलीया चाम्पका. मुलतः हे दक्षिण व आग्नेय आशियातील एक सदाहरित झाड आहे. चाफाची फुले लाल, पिवळ्या किंवा पांढर्या रंगाची असतात. देवचाफा, सोनचाफा, कवठी चाफा, नागचाफा, भुईचाफा, हिरवा चाफा, ही चाफ्याची अनेक रूपे मनाला भावतात. जम्भालात पांढर्या रंगाचा भुईचाफा मातीच्या गर्भातच उमलतो. जमिनातच त्याचे अस्तित्त्वा असते. शिशिर ऋतूत निष्पर्ण बनलेले हे झाड ग्रीष्म आला की फुलांनी डवरून जाते. झाडांच्या खाली सकाळी फुलांचा सदा पडलेला असतो, तेव्हा अंगणाची शोभा वाढते. मार्च पासून मे महिन्यापर्यंत या फ़ुलांचा ऐन बहर असतो. वर्शभर तर ही फ़ुले फ़ुलतच असतात. पांधर्या रंगांची दाटसर पाकळ्यांची पण आतमध्ये पिवळसर रंग असलेल्या या फ़ुलांचा गंध ह्रदयात भरणारा असतो. पाच पाकळ्यांचे हे फ़ुल मेणासारखा स्पर्श असणारे असून त्याच्या पाकळ्या जराशा बाहेरील बाजूस झुकलेल्या असतात. फ़ुल तोडतांना त्यातून द्रवणार्या पांधर्या चिकामुळे बोटे जराशी चिकटली जातात. भराभर वाधत जाणार्या या झाडाचे खोड आणि फ़ांद्या मांसल, खडबडीत असल्याने चफ़्याचे झाड कोणत्याही परिस्थितीत सहजतेने वाधते. झाडाचे खोड, फ़ांद्या संवेदनशील असल्याने जराही धक्का लागल्यास वा खरचटल्यास त्यातून पांधरा चिवट द्रव बाहेर पडतो. पाने मऊ, लांबट, गोलाकार, लहान, देथ असलेली असतात. चाफ़्यातून द्रवणारा पांधरा चिवट द्रव सांधिवातावर औशध म्हणूनही वापरण्यात येतो. चाफ़ा सुगंधी असल्याने वार्याच्या झुळुकीबरोबरच चाफ़ा फ़ुललेला असल्याचे आपल्याला कळते. एरव्ही दिवसभर चफ़्याच्या झाडाजवळ जाऊन बघितल्यास कळ्यांचा थांगपत्ताच लागत नाही. जणू त्या कळ्या पानांआड लावून आपाले अस्तित्त्व लपवण्याचा प्रयत्न करीत असतात. पण सुगंध लपतो थोडाच...!
कवी बा. भ. बोरकर म्हणतात- "माझ्या गोव्याच्या भूमीत चाफा पानाविना फुले, भोळाभाबडा शालीन भाव शब्दावीन बोले." कवींनी वर्णन केल्याप्रमाणेच या चाफ्याची अवस्था असते. 
No comments:
Post a Comment