गुलाब

फ़ुलांचा राजा म्हणून संबोधल्या जाणार्या १०० पेक्शा अनेक जाती या आशिया खंडात असून इतर काही जाती युरोप उत्तर अमेरिका, व पश्चिम आफ़्रिकेत असतात. भारत सरकारद्वारा १० फ़ेब्रुवारी हा दिन गुलाब दिन म्हणून घोशित करण्यात आला आहे. इंग्रजीत रोज, बंगालीत गोलाप, तामिळमध्ये इराशा, तेलगुत गुलाबी अशा प्रकारे गुलाबाला वेगवेगळ्या भाशांमध्ये वेगवेगळ्या नावाने संबोधले जाते. शिवपुराणात गुलाबाला देव पुश्प असेही म्हणतात. लाल, पिवळा, गुलाबी, पांधरा, अशा नानाविध रंगांचे गुलाब अस्तित्त्वात असून त्यांचे सौंदर्य पाहून कोणी क्शणभर खिळून राहिले नाही तर नवलच. त्यांच्या सुगंधी गुणधर्माने सुगंधी व्यवसायातही त्यांचा वापर केला जातो. गुलाबाच्या हारांना मोथ्या प्रमाणात मागणी असते. याशिवाय मंदिरात, पुजेसाटी, सण-समारंभ वा मंडप सजावटीसाटी गुलाबांचा अधिक प्रमाणात वापर केला जातो. गुलाबाच्या पाकळ्या आणि साखर यांचा एकत्रित वापर करुन गुलकंद बनविले जाते. भारतात ग्रामीण भागांत शेतकरी गुलाबाची शेती करून आर्थिक स्थिती सुदृढ करतात. दक्षिण भारतात गुलाबाच्या फुलांचा अधिक व्यापार होतो. मात्र गुलाबाच्या उत्पादनात इतर देशांच्या तुलनेत भारत मागासलेला असल्याचे दिसते.                                                                          

     

 

प्रेमाचे, मैत्रीचे आणि शांततेचे प्रतिक असे गुलाबाचे वर्णन केले जाते.

गुलाबाचे फुल ज्याप्रमाणे झाडावर येते त्याचप्रमाणे वेलीवारही येते. वेलीवर फुलणारी गुलाबाची फुले साधारणतः गुच्चांच्या स्वरुपात येतात. त्यांचे सौंदर्य आणि सुवास आपले लक्ष्य वेधून घेतात.

गुलाबाचे फुल ज्या देठावर येते त्याला असंख्य काटे असतात.

गुलाबास समशीतोष्ण हवामान, तसेच मोकळी हवा, भरपूर सूर्यप्रकाश, आणि मध्यम तापमान अनुकूल असते. याशिवाय जमीन उत्तम निचरा होणारी असेल तर गुलाब चांगले बहरतात. जमिनीचा पी. एच. ६.० ते ७.५ पर्यंत असावा. द्शार्युक्त जमिनीत गुलाब चांगले बहरात नाहीत.